Kỹ thuật then chốt cho sản xuất bông ở giai đoạn cuối sinh trưởng

I. Sản xuất bông tại vùng nội địa Tây Bắc

Ở vùng nội địa Tây Bắc, quá trình sinh trưởng giai đoạn đầu và giữa của bông nhanh hơn rõ rệt so với các năm trước, tỷ lệ quả non sớm cao. Cuối tháng 7 đa số ruộng bước vào thời kỳ nở rộ, đầu tháng 8 một số ruộng đã bắt đầu nứt quả, tạo nền tảng vững chắc cho năng suất cao. Giai đoạn sau cần tập trung tăng cường quản lý đồng ruộng và nâng cao chất lượng thu hoạch.

1. Tăng cường quản lý nước và phân ở giai đoạn cuối: Tưới nhỏ giọt kết hợp bón phân 2–3 lần, lượng phân 30–40 kg/mẫu (0,067 ha). Ngừng tưới đúng lúc; ngừng quá sớm hoặc quá muộn đều ảnh hưởng đến phát triển quả và độ đồng đều khi nứt quả. Ở Tân Cương phía bắc và Cam Túc, dừng tưới cuối tháng 8; ở Tân Cương phía nam, từ cuối tháng 8 đến đầu tháng 9. Duy trì ẩm độ đất khoảng 60% để hạt và xơ phát triển đầy đủ, tăng khối lượng quả và tránh lão hóa sớm.

2. Tăng cường phòng trừ sâu bệnh: Giai đoạn cuối chủ yếu phòng trị sâu đục quả bông và nhện đỏ. Ưu tiên biện pháp quản lý tổng hợp, luân phiên hoạt chất để ngăn lây lan cục bộ của nhện và thiệt hại do thế hệ sâu thứ hai.

3. Thực hiện rụng lá và thúc chín: Xác định thời điểm phun theo nguyên tắc “đúng thời điểm hơn là chờ bông”. Thông thường khi tỷ lệ nứt quả đạt 40%, phun chất rụng lá và thúc chín vào ngày quang, lặng gió, nhiệt độ >20°C. Với ruộng nứt quả chậm: Tân Cương phía bắc từ cuối tháng 8 đến đầu tháng 9; Tân Cương phía nam từ 10–15/9. Mục tiêu đạt >92% rụng lá và >95% nứt quả để thu hoạch cơ giới tập trung.

4. Nâng cao chất lượng thu hoạch: Trước thu hoạch cơ giới, dọn hệ thống tưới nhỏ giọt, cỏ dại và màng phủ còn sót. Trang bị phương tiện phòng cháy cho máy hái bông; cấm hút thuốc và dùng lửa trần. Thu hoạch sau 12 giờ trưa để đảm bảo độ ẩm <12% và hiệu suất hái ≥93%. Tránh thu hoạch ban đêm, lúc có sương hoặc phun nước vì ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng.

II. Sản xuất bông tại lưu vực Hoàng Hà

Năm nay, bông tại lưu vực Hoàng Hà phát triển sớm hơn, tỷ lệ quả non sớm cao. Đa số ruộng đã nứt quả; tỷ lệ đậu quả cao ở phần giữa và dưới cây, còn quả mùa thu ở phần ngọn đậu kém hơn. Giai đoạn sau cần chú trọng quản lý đồng ruộng và thu hoạch để phòng úng, thối quả và sâu bệnh.

1. Phòng chống úng: Khi mưa lớn gây đọng nước, cần bơm và thoát nước kịp thời. Sau thoát nước, dựng lại cây bị đổ và sắp xếp hàng lối để thúc đẩy bốc hơi nước trên ruộng.

2. Phòng chống thối quả: Thu hái kịp thời phần bông đã nứt ở phía dưới để tránh mưa muộn làm giảm chất lượng. Khi có thời tiết âm u mưa kéo dài, sắp xếp hàng lối để tăng thông thoáng, ánh sáng, giảm nguy cơ thối quả.

3. Phòng trừ sâu hại: Sâu hại chủ yếu gồm bọ xít bông và rệp sáp trắng. Dùng huyền phù chlorfenapyr để trị bọ xít bông, phun 2 lần cách nhau 5–7 ngày. Dùng thiamethoxam hoặc acetamiprid để trị rệp sáp trắng. Với cánh đồng liền kề diện rộng, đồng bộ thời gian phun và phun từ rìa vào trong để tránh di trú.

4. Thúc chín và thu hoạch: Ruộng thu hái thủ công: cuối tháng 9 đầu tháng 10, khi nhiệt độ >20°C, phun ethephon để thúc chín. Dùng dụng cụ vải bông trắng (mũ, túi, dây buộc) để tránh lẫn tạp xơ. Sau khi hái, đưa vào kho ngay để giảm ô nhiễm trong quá trình phơi. Nếu độ ẩm >12% thì cần phơi sấy. Ruộng thu cơ giới: cuối tháng 9 khi nhiệt độ >20°C, phun bột thidiazuron + ethephon để rụng lá và thúc chín; thu bằng máy vào trung/cuối tháng 10.

III. Sản xuất bông tại lưu vực Trường Giang

Giữa đến cuối tháng 8, lưu vực Trường Giang chịu nóng kéo dài và hạn, làm rụng mạnh nụ và quả ở phần giữa và trên của cây. Quản lý nên tập trung vào tưới chống hạn, giữ quả và tăng trọng lượng, đồng thời tăng cường điều tiết hóa học.

1. Tưới và bón phân kịp thời: Khi mặt đất nứt nẻ, tùy điều kiện chọn tưới rãnh, tưới phun hoặc nhỏ giọt. Với tưới rãnh, tránh để nước tràn lên luống. Phun hợp lý phân bón lá như kali dihydrogen phosphate và phân vi lượng để tăng đậu quả, giảm rụng, tăng quang hợp và tăng trọng lượng quả.

2. Tăng cường điều tiết hóa học: Mục tiêu là “cây khỏe nhưng không lố, sinh trưởng ổn định”. Ruộng có dấu hiệu sinh trưởng quá mạnh, rậm rạp, mật độ cao thì kịp thời dùng mepiquat chloride, tăng số lần và liều lượng khi cần để cải thiện thông thoáng, ánh sáng, tăng tỷ lệ đậu quả và giảm thối quả.

3. Kiểm soát sâu bệnh: Sâu hại chính gồm bọ xít bông, sâu đục quả bông và rệp sáp trắng. Bọ xít bông hoạt động sáng sớm và chiều tối; thời điểm phòng trừ tốt nhất là trước 8:00 và sau 18:00. Dùng abamectin hoặc malathion, phun từ ngoài vào trong. Dùng thuốc nhóm phospho hữu cơ hoặc carbamate luân phiên để trị sâu đục quả. Dùng bifenthrin để phun trên không đối với rệp sáp trắng.

4. Thúc chín và thu hoạch: Ruộng thu thủ công: giữa tháng 10, khi nhiệt độ tối đa >20°C trong 3–5 ngày liên tiếp, phun ethephon, đảm bảo phủ đều phần trên và dưới cây. Pha dung dịch ngay trước khi dùng; nếu mưa trong 8 giờ sau phun thì phun bù kịp thời. Không hái bông ướt mưa hoặc sương, không hái kèm vỏ. Khi thu, dùng mũ và túi vải để tránh nhiễm bẩn. Ruộng thu cơ giới: khi tỷ lệ nứt quả tự nhiên >40%, phun bột thidiazuron + ethephon để rụng lá và thúc chín; thu sau 15–20 ngày.

Published at: Sep 6, 2024 · Modified at: Sep 28, 2025